Een schuttersvereniging zonder vendeliers zou een onvolledige en minder levendige entiteit zijn. Vendeliers voegen een essentieel element toe aan de folklore en traditie van zo’n vereniging. Het kenmerkende geluid van “Vendeliers, sla uw vaandel voor…” is altijd aanwezig, of het nu gaat om een serenade of een concours. Dit stukje folklore mag nooit verloren gaan.
Er zijn folkloristen geweest die de vendeldemonstraties slechts zagen als een eerbetoon aan de pastoor, burgemeester, en anderen. Anderen beweren dat het imposante schouwspel zijn oorsprong vindt in middeleeuwse meigilden of oude Germaanse bloedbroederschappen, en dat de betekenis van het vendelen magische kracht in zich draagt. Hoewel dit mogelijk waar kan zijn, heeft het vendelen zoals het tegenwoordig wordt beoefend, vooral door groepen zoals ‘Willem Tell’, een geheel andere intentie. De vendelhulde wordt hier beschouwd als een gebed en strijd, en de vendeliers van een gilde worden er altijd aan herinnerd dat ze met gewijde vendels vendelen.
Het is interessant om enkele betekenissen van dit fascinerende vendelen te benoemen:
- Het constant zwaaien boven het hoofd betekent: “Stoere vendelier, wees dapper en sterk in de strijd die komen gaat.”
- Wanneer het vendel rond de hals wordt geworpen, symboliseert dit: “Verweer je moedig, zelfs als het je het hoofd zou kunnen kosten.”
- Het vendel dat om de lendenen draait, betekent: “Geef dit werk al je kracht, je lichaam en zelfs je leven.”
- Het vendel dat om de knieën draait, impliceert: “Blijf lenig, zodat je ook kunt knielen.”
- Het vendel dat om de enkels zwaait, symboliseert: “Laat het altijd draaien, maar zorg ervoor dat het schoon en rein blijft, net als de lelie, het symbool hiervan.” (Een vendelier mag nooit de grond raken met het vaandel.)
Het ontstaan en de oorsprong van het vendelzwaaien. Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen klassiek vendelen en acrobatisch vendelen, dat ook wel solo-vendelen wordt genoemd.
Klassiek vendelen: Wanneer de vorst van het land de schutters opriep, moesten ze zich op een centrale plaats verzamelen, waar elke groep zijn eigen vaandel en vendel voerde. Bij aankomst neigden de vendels als teken van respect voor de autoriteiten en de vorst waaraan de schutters zich meldden. Het is waarschijnlijk dat het neigen en zwaaien van de vendels heeft geleid tot de huidige vorm van vendelen, vooral omdat het tegenwoordig alleen is toegestaan als de schutterskoning aanwezig is.
Acrobatisch vendelen: In vroegere tijden werden tijdens gevechten de vendels van het leger en zijn onderdelen meegedragen. Deze vendels mochten nooit op de grond komen; de drager, ongeacht of hij gewond was of niet, moest ervoor zorgen dat het vendel altijd boven de hoofden van de krijgers zichtbaar bleef.
Het vendelzwaaien heeft dus een rijke historische betekenis en symboliek, die teruggaat tot de vroege tijden van schuttersverenigingen en militaire eenheden. Het is een kunstvorm die niet alleen de verbondenheid met traditie en folklore weerspiegelt, maar ook de moed, kracht en toewijding van de vendeliers uitdraagt. Het is een belangrijk element dat de Schuttersvereniging compleet maakt en haar identiteit versterkt.
